İnternet Alışverişlerinde Tüketici Hakları
Evimizden çıkmadan aynı anda pek çok ürünü ve fiyatını karşılaştırma imkanı olması, yorulmadan aldığımız ürünün kargo ile kapımıza kadar gelmesi tüketicileri cezbeden satış ve pazarlama yöntemi olarak görünüyor. Bu günden geleceğe baktığımızda önümüzdeki günlerde internet üzerinden alışverişin daha da gelişeceğini, artacağını ve yaygınlaşacağını söylemek mümkündür.
Günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeler nedeniyle pek çok şeyi internet üzerinden yapmaya başladığımız bir gerçek; gencinden yaşlısına, kadınından erkeğine kadar her yaştan ve cinsiyetten kişi, bankacılık, alışveriş, eğitim vb. pek çok konuda internetten yararlanıyor.
Özellikle bazı ürünlerde ve bazı hizmetlerde, mağazaların, bankaların internet üzerinden işlem yapan tüketicilere daha cazip avantajlar sunduğunu görüyoruz. Örneğin bankalar şubesiz bankacılık uygulamaları ile daha yüksek faiz mağazalar internetten alışveriş yapanlara indirim çekleri , taksit avantajları ile bu şekilde alışverişi mal ve hizmet alımını teşvik etmektedir.
Tüketiciler açısından ise artık elimizdeki akıllı telefonlar sayesinde internet üzerinden almak istediğimiz her türden ürünün satıldığı sanal mağazalara girerek her türlü ürün seçmek veya internet üzerinden bir tuşla yada sesimizle, yüzümüzle yada parmak izimizle onay vererek bankacılık işlemlerini yapabilmek cazip olmasının yanı sıra bir alışkanlık haline gelmiş durumda.
Evimizden çıkmadan aynı anda pek çok ürünü ve fiyatını karşılaştırma imkanı olması, yorulmadan aldığımız ürünün kargo ile kapımıza kadar gelmesi tüketicileri cezbeden satış ve pazarlama yöntemi olarak görünüyor. Bu günden geleceğe baktığımızda önümüzdeki günlerde internet üzerinden alışverişin daha da gelişeceğini, artacağını ve yaygınlaşacağını söylemek mümkündür.
Tabiki bu kadar yaygın şekilde kullanılmaya başlanan bu yöntemlerin bazı riskleri de yok değil, bunlardan en önemlilerinde biri bilgi güvenliği , kişisel verilerin koruması, bir diğeri de olası tüketici mağduriyetleri; işte bunların önüne geçebilmek için öncelikle bilinçli tüketici olmak önem taşımaktadır.
Bilgi güvenliği başlı başına ayrı bir yazı konusu olduğundan bu yazımızda internetten yapılan alışverişlerde tüketicilerin cayma /iade haklarına değineceğiz.
Tüketici en genel tanımı ile “Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi“ ifade etmektedir.
Bu kapsamda; tüketici olarak internet üzerinden alışveriş yaptığımızda öncelikle güvenli sitelerden alışveriş yapmaya özen göstermeliyiz. Örneğin; her sene yaz aylarında bazı otellerin yada lüks mülklerin internette çok uygun fiyatlara tüketicilere tatil amaçlı pazarlandığını ancak; tatil zamanı geldiğinde otele giden tüketicinin her hangi bir rezervasyonu olmadığını gördüğünü, bavulları ile kapıda kaldıklarını hem paralarını hem de tatil hayallerini kaybettikleri için maddi ve manevi olarak mağdur oldukları haberlerini duyarız .
İşte bu sebeple en başında güvenli sitelerinde alışveriş yapmak önem taşımaktadır. Esasen burada çok basit ve temel bir kural olduğunu söylemeliyiz. Unutulmamalıdır ki internetten aldığınız herhangi bir şeyin gerçek fiyatının onda biri fiyata satılıyor olması makul/ olağan bir durum değildir.
Böyle bir durumda internet üzerinden bir ürün yada hizmetin gerçek fiyatının çok çok altında bir alışveriş yaparken hayatın olağan akışına aykırı bir durum olduğunu tüketici olarak fark edebilmek önemlidir. Tüketici olarak bu filtrelemeyi yapmazsak hem zamanımız hem de paramızı kaybederek maddi ve manevi mağduriyetler yaşayabiliriz.
Bunun yanı sıra tüketici olarak internet üzerinden bir ürün aldıktan sonra bu ürün elimize geldiğinde bunu hangi şartlarda iade edebileceğimiz yada iade edip edemeyeceğimizi bilmek de önem taşımaktadır. Nihayetinde görmeden, denemeden, dokunmadan çoğunlukla bir görsel üzerinden satın alınmış bir ürün elimize geldiğinde bundan vazgeçme yada aldığımız ürünü iade etme hakkımız var mı; Bu soruya yanıt vermek için “cayma hakkı” dediğimiz kavramı tanımlamaya çalışalım. Cayma hakkı (iade) tüketicinin yapılan bir sözleşmeden herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayması/ vazgeçmesidir.
6052 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda tüketicilere mağazadan görerek satın alınan ürünlere cayma hakkı tanınmamıştır. Kanuna göre mağazaların satmış oldukları ürünleri sebepsiz yere iade alma zorunlulukları yoktur. Ancak; satın alınan mal için mağaza ile iade konusunda özel bir anlaşmanız var ise; Ürünü satın aldığınız mağazanın iade veya pişmanlık hakkı tanıdığı konusunda yazılı bir beyanı bulunuyor ise,
• Ürünü satın aldığınız mağazanın iade veya pişmanlık hakkı tanıdığı resmen biliniyorsa,
• Mağazadan satın almış olduğunuz ürünü şartlar sağlandığı takdirde iade edebilirsiniz.
Bazı mağazalar 15 (Onbeş) gün içerisinde satın alınmış ürünü koşulsuz olarak aynen iade alırken bazı mağazalar 7 yedi gün içinde bazıları ise aynı gün koşulsuz olarak ürün iadesi yapmaktadır. Ancak bu iadelerin şartlarını ve sürelerini tamamen mağazalar kendi şirket politikalarına göre kendi inisiyatifleri doğrultusunda müşteriye bir güven olarak sağlamaktadır.
Ancak internetten yapılan alışverişlerde tüketicinin ürünü görüp inceleme dokunma şansı yoktur. İnternetten yapılan satışlar “mesafeli sözleşmelerdir.” Yani satıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu 31 TSK ELELE VAKFI DERGİSİ ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir.
Tüketici Kanunda internet üzerinden alınan ürünler mesafeli sözleşme kapsamına alındığı için bu ürünleri sebepsiz yere hiçbir cezai şart ödemeden iade edilebilmektedir. Böylece internet üzerinden alınan ürünlerde cayma hakkı kanunen zorunlu olarak tanınmaktadır. Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir.
Cayma hakkının kullanılabilmesi için , cayma bildirimin 14 gün içinde satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Eğer tüketici, cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Tüketici, cayma hakkı süresi içinde malın mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.
Burada önemli olan husus cayma hakkının kullanılacağını mağazaya yasal süresi içinde fax veya posta benzeri iletişim araçları ile bildirilmesidir. Tüketici 14 gün içinde satın almış olduğu ürünü açıkça belirterek bu ürünü iade etmek istediğini yazı ile mağazaya bildirmelidir ve cayma hakkının kullanılacağı bildirildikten sonra 10 gün içerisinde ürünü satıcıya iade edilmesi gerekir. İade için ürünü gönderim masrafı satıcıya aittir. Satın alma sırasında ön bilgilendirme formunda kargo şirketi belirtilmişse, ürün o kargo şirketine verilmelidir.
Cayma Hakkının kullanılamayacağı haller ;
• Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde olmayan mal veya hizmetlere ilişkin sözleşmeler. Örneğin ziynet altın, gümüş ve benzeri
• Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler. Örneğin isminiz yazılı bir bileklik, kalem
• Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler. Örneğin çabuk bozulabilecek bir gıda ürünü
• Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallara ilişkin sözleşmeler.
• Malın tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde maddi ortamda sunulan kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.
• Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler.
• Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken, konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler.
• Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayri maddi mallara ilişkin sözleşmeler.
• Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler. Bu durumlarda tüketici sebepsiz malın tesliminden itibaren 14 gün içerisinde kullanabileceği cayma hakkını kullanamaz ve malı sebepsiz yere iade edemez.
Bu istisnaları satıcıların Mesafeli Satış sözleşmelerinde ve Ön Bilgilendirme Forumlarında detaylıca müşteriye sunmaları gerekmektedir.
ARB. AV. O. GÜLŞEN UZ
TSK ELELE VAKFI DERGİSİ
EYLÜL 2018
